Duits arbeidsrecht in het kort
Voor werkgevers met personeel in Duitsland: De grootste misvattingen over vakantie
Vakantietijd: wat betekent dat voor de werknemers? “Kan mijn baas me tijdens mijn vakantie terug naar kantoor bevelen als er teveel werk is? En hoe zit het met mijn vakantiedagen als ik ziek ben of in quarantaine moet?”
De gemiddelde Duitser heeft 28 vakantiedagen per jaar. Maar velen weten niet zeker wanneer ze deze vrije dagen mogen opnemen, of ze kunnen worden uitbetaald en wat er gebeurt als ze tijdens deze dagen ziek zijn.
1 “Uw vakantie gaat verloren als u hem aan het eind van het jaar niet opneemt”.
Een van de klassieke vakantie misvattingen. Op het eerste gezicht lijkt de federale vakantiewet vrij duidelijk: De vakantie moet worden toegekend en opgenomen in het lopende kalenderjaar. Vakantie kan alleen naar het volgende kalenderjaar worden overgedragen indien dit wordt gerechtvaardigd door dringende operationele redenen of redenen die verband houden met de werknemer. Er zijn ook nog uitzonderingen op dit beginsel. Bijvoorbeeld “operationele redenen”. Vertaald betekent dit dat de hel losbreekt op het werk en dat je onder geen beding van jezelf af kunt. Als een van deze uitzonderingen van toepassing is, kan de werkgever het verlof weigeren. Er moet echter voor worden gezorgd dat het resterende verlof uiterlijk in de eerste drie maanden van het volgende jaar wordt opgenomen. Tot nu toe alles duidelijk.
Een uitspraak van het Bundesarbeitsgericht (BAG) uit februari 2019 biedt echter nog een uitzondering op het principe. Hier oordeelde de BAG dat het verlof niet zo gemakkelijk kan aflopen als de werkgever zijn werknemers niet van tevoren heeft meegedeeld dat hun verlof bijna afloopt. De kennisgeving kan per e-mail of per brief worden gedaan en moet concreet en individueel zijn. Met andere woorden, er moet duidelijk worden gemaakt dat er nog verlof kan worden opgenomen en dat dit verlof dreigt te verstrijken.
Als de werkgever moet overgaan tot arbeidstijdverkorting, heeft dit ook gevolgen voor het jaarlijkse verlof. Hier heeft het Bundesarbeitsgericht in november 2021 beslist dat de werkgever in geval van “arbeidstijdverkorting nul” het recht heeft om de verlofdagen van de werknemers te verminderen voor de tijd dat zij niet werken.
2 “U kunt uw vakantie laten uitbetalen.”
Vakantie hoort ontspanning te zijn. En deze ontspanning wordt ook betaald. Dus in zekere zin is vrij nemen van werk ook een plicht van werknemers. Het feit dat uw vakantie niet kan worden uitbetaald, geldt echter niet zonder uitzondering: Bijvoorbeeld als de vakantie niet meer of slechts gedeeltelijk kunt opnemen omdat de arbeidsverhouding eindigt. De tweede uitzondering is het overlijden van de werknemer. Als de overledene bijvoorbeeld restverlof had, kunnen de erfgenamen dit laten uitbetalen door de laatste werkgever van de overledene, aldus de BAG in een besluit uit 2019 .
In principe bedraagt het wettelijke minimumverlof 24 dagen voor een zesdaagse werkweek, 20 dagen voor een vijfdaagse werkweek en 16 dagen voor een vierdaagse werkweek per kalenderjaar. De werkgever heeft verschillende mogelijkheden om de wettelijke vakantierechten uit te breiden, bijvoorbeeld door middel van individuele overeenkomsten. Een collectieve overeenkomst kan ook nadere bepalingen bevatten.
3 “Je kunt niet al je jaarlijkse verlof opnemen in de zomer”.
Zuiver juridisch gezien is daar niets op tegen. Je zou kunnen denken dat de wetgever zegt: “Hé, waarom verdeel je je vakantie niet verstandig over het jaar, dan herstel je misschien beter”, maar dat doet hij niet.
Bij het opnemen van verlof is het altijd belangrijk om vooraf te overleggen met je leidinggevende en eventueel je collega’s. Als de coördinatie van het verlof goed wordt beheerd door de werkgever, kan dit veel potentiële conflicten wegnemen. Bijvoorbeeld tijdens de vakantieperiode, die gewoonlijk is voorbehouden aan collega’s met kinderen. Uw vakantieverzoek hoeft overigens niet vanzelfsprekend door de baas te worden ingewilligd: werknemers hebben er recht op, maar kunnen niet zomaar zonder overleg het tijdstip van de vakantie bepalen. Er moet echter rekening worden gehouden met hun vakantiewensen.
4 “Je was ziek op vakantie? Dikke pech.”
Hier is de wet genadig voor de werknemer. Als werknemers ziek zijn, vervallen hun verlofdagen ook niet, maar ze moeten zich wel officieel ziek hebben gemeld bij de werkgever. Wat niet kan: Als werknemers tijdens hun vakantie ziek worden, worden de vakantiedagen opgeteld en gaan ze later weer aan het werk zonder overleg met de baas – vrij naar het motto: “Ik heb recht op twee weken vakantie! In dit geval moet je een beetje geduld hebben.”
Indien werknemers langer arbeidsongeschikt zijn, kan hun wettelijk verlof ook volledig vervallen; in dat geval bedraagt de termijn 15 maanden – te rekenen vanaf het einde van het desbetreffende verlofjaar.
Wat hier echter interessant is, is de vraag: welk effect heeft het op het verlof als de werknemer tijdens zijn verlof in quarantaine moet, maar niet daadwerkelijk ziek is? De beslissing hierover staat nog open, omdat het Hof van Justitie hierover nog geen uitspraak heeft gedaan. De vraag is of het EU-recht vereist dat een werkgever een werknemer betaald verlof verleent als de werknemer tijdens het verlof niet ziek is geworden, maar zich thuis aan een officieel opgelegde quarantaine moest houden.
5 “Ik ben je baas, natuurlijk kan ik je op kantoor roepen als de boom in brand staat”.
Iedereen heeft verschillende ideeën over wanneer een boom in brand staat en wanneer niet. In principe zegt de wet echter dat een vakantie een vakantie is – en de werkgever kan de werknemer niet zomaar terug naar kantoor bevelen. Er kunnen zeer flagrante gevallen zijn waarin het bestaan van een bedrijf op het spel staat. In dergelijke gevallen wordt zeker een evenwicht gevonden tussen het recht om te vertrekken en het belang van de werkgever om het bedrijf draaiende te houden. Deze gevallen van belangenafweging zijn echter uiterst zeldzaam.
Als je meer wilt weten over dit onderwerp, over het Duitse (arbeids-)recht in het algemeen of over de juridische aspecten van het zakendoen in Duitsland, kun je mij altijd bellen of een bericht sturen. Ik neem dan zo snel mogelijk contact met je op.
Patrick Bernd Link, LL.M.
Rechtsanwalt (Advocaat)
+31 6 24355737