DEEL 1 – De grote onbekende in de internationale handel
Als je een internationale ondernemer bent, d.w.z. als je bijvoorbeeld goederen in Duitsland koopt of naar Duitsland levert/verkoopt, kun je niet om het Weens Koopverdrag heen en moet je jezelf toch even vertrouwd maken met de voor- en nadelen. Het Weens Koopverdrag biedt veel mogelijkheden in de internationale handel, maar wordt in de praktijk vaak genegeerd of over het hoofd gezien. Terecht? Niet altijd: in veel gevallen kan het zeer voordelig zijn om het Weens Koopverdrag juist van toepassing te verklaren en niet uit te sluiten.
Wat is het Weens Koopverdrag?
Het Weens Koopverdrag is gebaseerd op het Verdrag der Verenigde Naties inzake internationale koopovereenkomsten betreffende roerende zaken (CISG) van 11 april 1980. Het Verdrag is in het leven is geroepen om de internationale handel te bevorderen en juridisch gezin te vereenvoudigen oftewel te standaardiseren.
Tot dusver (laatste stand: september 2020) is het verdrag door 94 staten bekrachtigd.
Onder hen zijn de belangrijkste economische partners/naties van Nederland (met een opvallende uitzondering van het Verenigd Koninkrijk!), waardoor de overeenkomst bijzonder relevant is. In Nederland en Duitsland is het Weens Koopverdrag sinds 1992 resp. 1991 van kracht en is daardoor nationaal (Nederlands/Duits) recht geworden.
Wanneer is het Weens Koopverdrag (CISG) van toepassing?
Het CISG vindt o.a. toepassing op overeenkomsten voor de verkoop van roerende zaken tussen twee handelaren/ondernemers (koper/verkoper; verkoper/distributeur) die hun zetel in verschillende landen hebben die beiden het Verdrag hebben geratificeerd. Voorbeeld: Indien jouw contractspartner als jouw afnemer van jouw goederen in Duitsland is gevestigd, is dus automatisch het Weens Koopverdrag van toepassing omdat Duitsland en Nederland Verdragsstaten zijn.
Bovendien is het Weens Koopverdrag van toepassing indien de in de overeenkomst bedongen rechtskeuze valt onder een staat die partij is bij het Weens Koopverdrag. Als je bijvoorbeeld met jouw Duitse zakenpartner als “compromis” voor het toepasselijk recht het recht van Zwitserland overeenkomt, is automatisch het Weens Koopverdrag van toepassing omdat ook Zwitserland Verdragsstaat is.
Merk op dat het Weens Koopverdrag automatisch van toepassing is en voorrang heeft op het nationale recht, tenzij dit uitdrukkelijk is uitgesloten!
Indien bijvoorbeeld een Duitse en een Nederlandse partij een koopovereenkomst sluiten en geen rechtskeuze uitbrengen/overeenkomen, dan is het CISG van toepassing. Let op: indien deze partijen bijvoorbeeld afspreken dat op de koopovereenkomst “Nederlands recht” van toepassing is, is het CISG ook automatisch van toepassing. Het CISG gaat namelijk vóór op nationaal én Europees recht.
Een contractuele uitsluiting (“opt out”) door het overeenkomen van een passende contractuele clausule is echter altijd mogelijk.
Wat is geregeld in het Weens Koopverdrag?
Het Weens Koopverdrag regelt o.a. de totstandkoming van een koopovereenkomst en de daaruit voortvloeiende rechten en verplichtingen van koper en verkoper:
– Algemene bepalingen betreffende de interpretatie/uitleg van de koopovereenkomst, levering, overdracht en overgang van risico, conformiteit van de goederen en rechten/vorderingen van derden.
– Rechtsmiddelen bij contractbreuk
– Vergoeding van materiële schade en vermogensschade.
Het Weens Koopverdrag inzake internationale koopovereenkomsten betreffende roerende zaken bevat geen regels inzake aansprakelijkheid voor de dood of lichamelijk letsel van een persoon veroorzaakt door de goederen! Voorts bevat de overeenkomst geen bepalingen inzake handelingsbekwaamheid, vertegenwoordiging, toelaatbaarheid van de overeenkomst, rente in geval van betalingsachterstand of bezit/eigendom. Op deze onderwerpen is dan wederom het nationale recht van een van de partijen van toepassing.
Kan het Weens Koopverdrag in de overeenkomst worden uitgesloten? Indien Ja, is dat dan ook de juiste keuze?
Ja. Het Weens Koopverdrag is geen dwingend recht en kan worden uitgesloten.
Afgezien van het feit dat een correcte formulering vereist is om het Weens Koopverdrag uit te sluiten (bv: “Op deze overeenkomst is Nederlands recht van toepassing met uitzondering van het Weens Koopverdrag”, of iets dergelijks), rijst echter de vraag of dit überhaupt moet worden uitgesloten:
In dit verband zij erop gewezen dat de toepassing van het Weens Koopverdrag zowel voor- als nadelen kan meebrengen voor ondernemers in vergelijking met het “normale” nationale rechtsstelsel, en dat het daarom raadzaam is deze overeenkomst en haar regelgeving van naderbij te bekijken.
Daarbij moet je als ondernemer zeker rekening houden met de verhouding van het Weens Koopverdrag tot het toepasselijke nationale recht, zodat je beter kunt afwegen welke concrete voor- en/of nadelen je in dit geval zult ondervinden.
Mijns inziens is het grootste probleem van het Weens Koopverdrag dat het nog steeds onvoldoende bekend is, niet alleen bij ondernemers, maar jammer genoeg ook bij juristen, advocaten en rechters – zowel het Nederlands recht conform het Burgerlijk Wetboek als het Duitse recht is al ingewikkeld genoeg. Er heeft zich daarnaast ook geen uniforme praktijk ontwikkeld met betrekking tot de uitlegging van het Weens Koopverdrag in de verdragsluitende staten. Om deze redenen, alsmede wegens de onvolledigheid van de overeenkomst (omdat juist niet alle onderwerpen van een koopovereenkomst in het Weens Koopverdrag worden geregeld), bevelen in het algemeen juristen en advocaten aan deze van meet af aan uit te sluiten.
Kijk eens goed naar jouw eigen algemene voorwaarden van jouw onderneming onder de kop “Rechtskeuze/Toepasselijk Recht”. Met grote waarschijnlijkheid zal erin staan dat Nederlands recht van toepassing is én dat het Weens Koopverdrag is uitgesloten.
Maar is dat ook een goede en terechte keuze? Afhankelijk van of je als partij in een grensoverschrijdende koopovereenkomst koper of verkoper bent, kan de toepasselijkheid van het Weens Koopverdrag juist voordelig zijn en de uitsluiting daarvan dus zelfs nadelig uitvallen.
Lees hierover meer in DEEL 2 van mijn blog over het Weens Koopverdrag. Hierin zullen we de voor- en nadelen en voor wie deze gelden allemaal op een rij zetten.
Hier alvast een aantal links/bronnen over het Weens Koopverdrag:
- Algemene informatie over het Weens Koopverdrag is te vinden op http://www.uncitral.org/ en https://iicl.law.pace.edu/cisg/cisg.
- Een lijst van de huidige verdragsluitende staten is te vinden op de volgende link:
https://iicl.law.pace.edu/cisg/page/cisg-table-contracting-states;
http://www.uncitral.org/uncitral/en/uncitral_texts/arbitration/NYConvention_status.html; https://uncitral.un.org/sites/uncitral.un.org/files/media-documents/uncitral/en/overview-status-table.pdf;
https://uncitral.un.org/en/texts/salegoods/conventions/sale_of_goods/cisg/status;
- Hier vindt je de tekst van het CISG: https://uncitral.un.org/sites/uncitral.un.org/files/media-documents/uncitral/en/19-09951_e_ebook.pdf; https://wetten.overheid.nl/BWBV0003909/1992-01-01/0//informatie
Doe je als ondernemer zaken met buitenlandse partijen en heb je vragen over het Weens Koopverdrag of over jouw contracten in het algemeen en of deze business-proof voor de internationale handel zijn? Ik heb uitgebreide expertise in huis en jarenlange ervaring met het internationaal zakendoen en internationale contracten opstellen. Laat je horen en we gaan samen snel aan de slag!
Als je meer wilt weten over het Weens Koopverdrag, over het Duitse recht in het algemeen of over de juridische aspecten van het zakendoen in Duitsland, kun je mij altijd bellen of een bericht sturen. Ik neem dan zo snel mogelijk contact met je op.
Patrick Bernd Link, LL.M.
Rechtsanwalt (Advocaat)
+31 6 24355737